Even een dilemma die ik aan je wil voorleggen: zou je liever €10.000 aan een maatschappelijke stichting naar keuze doneren óf €5.000 aan belasting betalen?
Grote kans dat je hier even over moest nadenken. Deze vraag heb ik ook aan een paar mensen in mijn persoonlijke omgeving voorgelegd en daarbij bleken de meningen verdeeld. Rationeel gezien kan je ‘beter’ voor de keuze van €5.000,- aan belastinggeld gaan, omdat je hiermee meer geld in de portemonnee houdt. Maar toch wringt het, want bij de andere optie heb je zélf in de hand waar het geld terecht komt.
Wat is hier aan de hand? Het dilemma geeft al snel weer dat ratio en gevoel elkaar aardig in de wielen rijden. In tegenstelling tot het betalen van belasting heb je wél grip op de uitgave aan een maatschappelijke organisatie, maar daarmee neem je wel op de koop toe dat deze uitgave in absolute euro’s het dubbele ‘kost’. Deze filantropische actie impliceert dat we een gevoel van controle over onze uitgave hebben en het idee hebben dat het geld ‘goed’ besteed wordt. Die keuze is ons blijkbaar het nodige waard.
Het boek Winners take all van Anand Giridharadas (ja, zo heet deze meneer met zilverkleurige vetkuif echt) gaat dieper in op dit thema en beschrijft een opvallende paradox: de rijken doen er alles aan om – legaal of illegaal – zo min mogelijk belasting te betalen. Dit terwijl ze wel de baten hebben van bijvoorbeeld het rechtssysteem, de verzorgingsstaat en de infrastructuur in de landen waar ze actief zijn.
Ze trekken alles uit de kast om zo min mogelijk belasting te betalen, maar vreemd genoeg is het geen probleem om vervolgens de filantroop uit te hangen. Dus waar ze eerst zoveel mogelijk geld in eigen zak proberen te houden, kiezen ze er vervolgens voor om een deel van dit ‘bespaarde’ geld zelf onder te verdelen aan doeleinden die er volgens hen wél toe doen.
Ergens krijg je het idee dat deze elitegroep van superrijken zich superieur waant aan “het systeem” en het geld door hún keuzes ‘beter’ terechtkomt. Een arrogante gedachte? Ja, daar mag je inderdaad best iets van vinden.